Brief aan Diognetus

'Wat de ziel is in het lichaam, dat zijn de christenen in de wereld'. Deze woorden vormen de kern van een kort apologetisch geschrift, bekend onder de titel Brief aan Diognetus.

De auteur van deze brief is ons niet bekend, evenmin als de geadresseerde. Maar in zijn persoonlijk schrijven, daterend uit de tweede helft van de tweede eeuw en bedoeld voor een breder publiek, komt hij ons toch nabij: hier spreekt een ontwikkelde en geletterde Griek, die zelf nog maar pas tot de nieuwe religie is overgegaan en graag de vragen beantwoordt van een geïnteresseerde buitenstaander.

Door de inzet en het enthousiasme waarmee hij dit doet, weet zijn geschrift ook de lezers van vandaag moeiteloos te bereiken. Alsof achttien eeuwen niet bestonden, zo fris en helder klinkt dit geluid uit de tijd dat het christendom naar buiten trad en haar literatuur een aanvang nam.

Citaat uit de Brief aan Diognetus:
"De christenen onderscheiden zich niet van andere mensen door taal, vaderland of kledij. Zij wonen immers nergens in eigen steden, gebruiken geen afwijkend dialect en leven geen uitzonderlijk leven. Hun leer is niet uitgevonden door de vindingrijkheid of het overleg van mensen die zich met nutteloze problemen bezighouden en zij zijn niet, zoals sommigen, de verdedigers van een menselijke leer. Zij wonen in steden van Grieken en barbaren, zoals aan ieder het lot beschoren was en zij leven volgens de zeden van het land, wat betreft kledij, voeding en andere levensomstandigheden, en geven zo blijk van een verwonderlijk en naar aller mening paradoxaal burgerschap.
Zij wonen in hun eigen vaderland, maar als vreemdeling;
zij kwijten zich van hun burgerplichten en verdragen als vreemdeling alles.
Ieder vreemd land is hun vaderland en ieder vaderland is een vreemd land.
Zij trouwen als ieder ander maar leggen hun kinderen niet te vondeling.
Zij delen hun tafel maar niet hun bed.
Zij leven in het vlees maar niet naar het vlees.
Zij wonen op aarde maar zijn thuis in de hemel.
Zij gehoorzamen de heersende wetten maar overtreffen ze in hun eigen leven.
Zij hebben iedereen lief en worden door iedereen vervolgd.
Zij worden miskend en veroordeeld; ze worden gedood en ten leven gewekt.
Zij zijn arm als bedelaars maar maken velen rijk.
Zij hebben aan alles gebrek maar leven in overvloed.
Zij worden veracht maar ze worden verheerlijkt door de verachting.
Ze worden belasterd maar worden gerechtvaardigd door de laster.
Zij worden bespot en ze zegenen. Ze worden beledigd en bewijzen eer aan zij die hen beledigen.
Hoewel zij goed doen, worden ze gestraft als misdadigers.
Zij die hen haten kunnen geen reden opgeven voor hun haat."

Klik hier om een leesfragment te openen.

Michiel Op de Coul (1961) is classicus en medewerker van het interuniversitair Centrum voor Patristisch Onderzoek aan de Faculteit Katholieke Theologie van de Universiteit van Tilburg.