Achtergrond Bijbel in gewone Taal

Oktober 2014 ontving koning Willem-Alexander het eerste exemplaar van de Bijbel in Gewone Taal als vertegenwoordiger van het Nederlandse volk. Een Bijbel in de taal die wij dagelijks spreken.

Voor het eerst maakte het Nederlands Bijbelgenootschap een Bijbel in de taal die we allemaal dagelijks spreken. Veel mensen gingen met deze nieuwe vertaling opnieuw de Bijbel lezen en binnenkort rolt alweer de vijfde druk van de persen. Zo kan iedereen ervaren wat de Bijbel mensen van nu te zeggen heeft: een nieuwe vertaling van de Bijbel, gemaakt door het Nederlands Bijbelgenootschap: de Bijbel in Gewone Taal. Het is een vertaling uit het Hebreeuws en Grieks, in gewone taal, de taal die we allemaal dagelijks gebruiken.

De gewone taal brengt de Bijbel dichtbij. Zo kan iedereen ervaren wat de Bijbel mensen van nu te zeggen heeft.

De verschillende edities van de Bijbel in gewone Taal

Wat is gewone taal?

Gewone taal is de taal die we allemaal gebruiken als we iets vertellen of uitleggen aan anderen. Het gaat om woorden die iedereen kent. De zinnen zijn niet te lang en lopen goed. De tekst is duidelijk opgebouwd. Je begrijpt wat de zinnen met elkaar te maken hebben en over wie of wat het gaat. Beeldspraak die moeilijk te begrijpen is, wordt verduidelijkt. De lay-out is overzichtelijk, met korte stukken tekst waar een kopje boven staat.

De Bijbel in Gewone Taal in het kort samengevat:

* een betrouwbare vertaling uit de bronteksten
* bekende woorden
* korte zinnen
* heldere zinsconstructies
* duidelijke verbanden
* begrijpelijke beeldspraak
* overzichtelijke tekstindeling en bladspiegel
* uitleg van Bijbelse termen in een woordenlijst

Waarom is de Bijbel in Gewone Taal eigenlijk uniek?

- De BGT is betrouwbaar
Een volwaardige vertaling uit de Hebreeuwse en Griekse bronteksten, die van begin tot eind begrijpelijk is voor een zeer breed publiek.

- Deze Bijbel is duidelijk
De enige Bijbelvertaling waarbij duidelijkheid en begrijpelijkheid altijd vooropstaan. En de enige Bijbelvertaling die consequent kiest voor gewone taal.

- Deze Bijbel brengt het Woord dichtbij
De gewone taal spreekt de lezer op een directe manier aan. Juist door de bekende woorden kunnen mensen zich vertrouwd voelen met de tekst.

- bedoeld voor iedereen.
Door de gewone taal is dit een Bijbel voor iedereen, wat zijn of haar leeftijd, opleiding of achtergrond ook is.

op een overzichtelijke wijze.
De tekst is overzichtelijk. Je vindt snel wat je zoekt en je ziet meteen waar het over gaat.

Voor wie is de Bijbel in Gewone Taal bedoeld?

De Bijbel in Gewone Taal is voor iedereen die graag een duidelijke Bijbel leest. Voor sommige lezers is de Bijbel in Gewone Taal precies de vertaling die ze graag gebruiken. Voor andere lezers is het een waardevolle aanvulling. De Bijbel in Gewone Taal is geschikt om kennis te maken met de Bijbelse verhalen én om je te verdiepen in moeilijke teksten. Je kunt er zelf in lezen of samen met anderen, thuis of in de kerk, op school en in het pastoraat.

De Bijbel in Gewone Taal is een vertaling uit de Hebreeuwse en Griekse bronteksten, gemaakt door deskundige vertalers van het Nederlands Bijbelgenootschap.

Hieronder vindt je meer achtergrondinformatie over de vertaalkeuzes die zijn gemaakt.

Gewone woorden

In de Bijbel in Gewone Taal worden gewone woorden gebruikt die iedereen kent. Moeilijke en traditionele woorden worden zoveel mogelijk vermeden. Vaak kan een moeilijk woord worden ingewisseld voor een gewoon woord dat ongeveer hetzelfde betekent. In Genesis 6:14 staat bijvoorbeeld in andere vertalingen 'ark', maar in de Bijbel in Gewone Taal staat 'boot'. In andere gevallen wordt een moeilijke term weergegeven met een zinnetje dat de betekenis duidelijk maakt. In Exodus 2:7 wordt in de meeste vertalingen het woord 'voedster' gebruikt. In de Bijbel in Gewone Taal is het 'een vrouw die het kind de borst kan geven'.

Traditionele begrippen

Voor traditionele Bijbelse begrippen worden in de Bijbel in Gewone Taal vaak gewone woorden gekozen. In de Bijbel in Gewone Taal wordt bijvoorbeeld niet gesproken over 'genade', maar over 'goedheid'. Vaak wordt dit begrip met een zinnetje omschreven, bijvoorbeeld 'God is goed voor ons'. Toch is het niet zo dat alle Bijbelse begrippen helemaal verdwenen zijn in de Bijbel in Gewone Taal. Woorden als 'zonde', 'zondigen', 'zegen' en 'zegenen' komen er wel in voor, maar minder vaak dan in andere vertalingen.

De BGT heeft een duidelijke indeling

In de Bijbel in Gewone Taal is de tekst altijd overzichtelijk ingedeeld. Boven elk stukje tekst staat een opschrift, waarin de kern van dat stukje wordt genoemd. Stukjes tekst die bij elkaar horen, staan onder één hoofdtitel.

Over wie of wat gaat het in de tekst?

In de Bijbel in Gewone Taal moet het altijd duidelijk zijn over wie of wat de tekst gaat. De lezer moet altijd kunnen begrijpen wie er wordt bedoeld met 'hij' of 'zij', en wat er wordt bedoeld met 'deze' of 'die'. Als dat in de Bijbelse teksten niet duidelijk is, biedt de Bijbel in Gewone Taal verduidelijking. Het gaat in zulke gevallen altijd om verduidelijking van informatie die al in de tekst zit. Er wordt niets bij bedacht. In de brontekst van Matteüs 5:1 staat bijvoorbeeld 'hij', waarmee Jezus bedoeld wordt. In de Bijbel in Gewone Taal is dit vers het begin van een nieuw gedeelte, en daarom wordt duidelijk gemaakt dat het om Jezus gaat: 'Toen Jezus al die mensen zag …'.

Verschillende woorden voor hetzelfde.....

Soms worden in een tekst voor één persoon verschillende namen of verschillende aanduidingen gebruikt. Zulke variatie in de Bijbelse teksten kan voor de lezer verwarrend zijn. Het lijkt dan bijvoorbeeld alsof het over verschillende personen gaat. Om die verwarring te voorkomen, kan de Bijbel in Gewone Taal kiezen voor één naam of één aanduiding. In Exodus 1 staat bijvoorbeeld in vers 8 en vers 15 'de koning' en in vers 11, 19 en 22 'de farao'. Dat zijn twee aanduidingen van dezelfde persoon. Voor de duidelijkheid gebruikt de Bijbel in Gewone Taal in deze verzen steeds 'de farao'.

In de BGT staat Bij elkaar wat bij elkaar hoort

In de Bijbel in Gewone Taal wordt soms de volgorde van de zinnen omgedraaid, zodat je de informatie in een logische volgorde kunt lezen. Een voorbeeld is Matteüs 6:25. In de meeste vertalingen staat dat je je geen zorgen moet maken over je leven en je eten en drinken, of over je lichaam en je kleren. Daarna volgt de reden: het leven is belangrijker dan eten en drinken, en je lichaam is belangrijker dan kleren. In de Bijbel in Gewone Taal staan eerst de zinnen over het eten en drinken bij elkaar, en daarna de zinnen over de kleren. Maar soms gebeurt er in de Bijbel in Gewone Taal meer, en wordt een zin naar een ander vers verplaatst. In Exodus 1, bijvoorbeeld, zijn vers 13 en 14 bij elkaar genomen. In de brontekst wordt eerst in vers 13 verteld dat de Israëlieten mishandeld werden, daarna wat voor werk ze moeten doen, en aan het eind van vers 14 nog een keer dat ze mishandeld worden. Dat is een vorm van vertellen die voor moderne lezers verwarrend kan zijn. De Bijbel in Gewone Taal kiest voor een meer natuurlijke volgorde. Eerst wordt verteld wat de Israëlieten moeten doen. Daarna wordt één keer verteld dat ze slecht behandeld worden bij het werk.

De BGT geeft soms verduidelijking:

De BGT wil een begrijpelijke bijbel zijn. Daarom wordt er vaker dan in andere vertalingen iets verduidelijkt. In Handelingen 10:9 wordt bijvoorbeeld verteld dat Petrus 'naar het dak' ging om te bidden. In de tijd van de Bijbel klonk dat heel normaal, maar voor ons klinkt het vreemd. Die vreemdheid wordt weggenomen in de BGT door iets te verduidelijken wat in de tijd van de Bijbel vanzelf sprak: in die tijd hadden alle huizen een plat dak. Het dak was de meest geschikte plek om je even terug te trekken. Dus in de Bijbel in Gewone Taal staat dat Petrus 'naar het platte dak van het huis' gaat.

Hoe gaat de BGT om met Beeldspraak

De beeldspraak in de Bijbel is voor ons soms moeilijk te begrijpen. Daarom wordt in de Bijbel in Gewone Taal het beeld dan verduidelijkt. 'Rots' wordt bijvoorbeeld regelmatig gebruikt als beeld voor God. Het betekent dat Gods kracht zijn volk veiligheid en bescherming geeft. Voor mensen in de Bijbelse tijd was dat duidelijk. En door de betekenis van het beeld weer te geven, wordt het voor de huidige lezers net zo duidelijk. Daarom staat er in de BGT in psalm 19:5 'Bij u ben ik veilig'.

Hoe gaat de BGT om met zgn. retorische vragen

Sommige vragen zijn niet bedoeld als echte vragen, maar als stellige uitspraken. Zulke vragen worden retorische vragen genoemd. In de Bijbel is het soms niet duidelijk of een vraag retorisch is of niet. In die gevallen worden retorische vragen in de Bijbel in Gewone Taal weergegeven als stellige uitspraken, of wordt ook het antwoord gegeven dat verwacht wordt. Een voorbeeld staat in Romeinen 8:31-35, waar in de brontekst in elk vers een retorische vraag staat. In de Bijbel in Gewone Taal is in vers 31 een deel van de vraag blijven staan. Er staat eerst als een zekerheid 'God houdt van ons'. Dan volgt een vraag 'Voor wie zouden wij dan nog bang moeten zijn?' Er komt geen antwoord, maar door wat er aan voorafgaat, begrijpt de lezer dat dat antwoord moet zijn: Voor niemand! In Romeinen 8:32 is de vraag als een krachtige mededeling vertaald: 'Maar dan is het zeker dat …' De vraag uit vers 33 is als een vraag vertaald, maar hij wordt gevolgd door het antwoord dat verwacht wordt: 'Nee!' En in vers 35 zijn de vragen weer als een stellige uitspraak vertaald: 'Christus houdt van ons. Niets kan dat veranderen.'

Op welke bronteksten is de BGT gebaseerd?

De Bijbel in Gewone Taal is een vertaling uit het Hebreeuws en het Grieks. De Hebreeuwse en Griekse teksten worden 'de bronteksten' genoemd. Tot de uitvinding van de boekdrukkunst werden de bronteksten overgeschreven, en vooral van de Griekse teksten zijn veel overgeschreven teksten bewaard. Tekstgeleerden werken er steeds aan om uit al die handschriften de beste versie van de Bijbelse brontekst vast te stellen.

De Bijbel in Gewone Taal is dus gebaseerd op wat op dit moment de beste tekst uit de oorspronkelijke taal is:

* Voor het Nieuwe Testament is dat de nieuwste wetenschappelijke uitgave van de Griekse tekst, die bekend staat als de 28e editie van Nestle-Aland. Dat is op dit moment de betrouwbaarste weergave van het Griekse Nieuwe Testament.

* Voor het Oude Testament is dat de moderne uitgave van de Hebreeuwse tekst, de 5e editie van de Biblia Hebraica Stuttgartensia. In het spoor van deskundigen worden op die tekst soms verbeteringen aangebracht (zoals dat gedaan wordt in bijna alle Bijbelvertalingen).

Alle edities van de Bijbel in Gewone Taal kunt u eenvoudig online bestellen bij de webshop van Ichthusboekhandel.nl of ga langs in één van de Ichthusboekwinkels.