Dietrich Bonhoeffer

Dietrich Bonhoeffer, een Duitse verzetsheld en theoloog, betoogt in het boek 'Navolging' dat het volgen van Christus de bevrijding van mensen betekent. Navolging is een klassieker geworden als het gaat om discipelschap.

Bevrijding van alle menselijke instellingen en geboden, van al wat drukt en belast, van al wat zorg en gewetensbezwaren veroorzaakt. Het gebod van Jezus is hard voor wie er zich tegen verzet maar zacht voor wie er zich gewillig aan overgeeft.

Navolging heeft dan ook niets te maken met krachtprestaties van de ziel. Dat is er dikwijls van gemaakt in een christendom waarin de genade een leerstuk was geworden, het geloof een systeem en het menselijk gedrag een kwestie was van gebod op gebod en regel op regel. Jezus vraag niet het onmogelijke of onmenselijke: Zijn gebod wil nooit leven vernietigen maar leven bewaren, sterken en genezen.

Navolging van Bonhoeffer is dan ook een wegwijzer naar diepere vreugde.

In de Engelse wereld wordt dit boek uitgegeven onder de naam discipleship

Bonhoeffer heeft zelf de consequenties van trouw aan Jezus' roeping en opdracht ondervonden en stierf in gevangenschap vlak voor het einde van de Tweede Wereldoorlog.

Enkele citaten uit zijn bekende 'Navolging':

"Een christendom zonder de levende Jezus Christus blijft noodzakelijkerwijs een christendom zonder navolging, en een christendom zonder navolging is altijd een christendom zonder Jezus Christus; het is idee, mythe. Een christendom waarin het alleen gaat om God de Vader, maar niet om Christus als levende Zoon, heft de navolging ten enenmale op. Hier is sprake van Godsvertrouwen, maar niet van navolging. Alleen omdat Gods Zoon mens werd, omdat Hij de Middelaar is, is de navolging de juiste verhouding tot hem. Navolging is gebonden aan de Middelaar, en waar op de juiste manier over de navolging wordt gesproken, daar wordt over de Middelaar Jezus Christus, de Zoon van God, gesproken. Alleen de Middelaar, de Godmens, kan tot de navolging roepen."

"De concrete oproep van Jezus en de eenvoudige gehoorzaamheid heeft zijn onherroepelijke betekenis. Jezus roept daarmee in de concrete situatie waarin men Hem kan geloven; daarom roept Hij zo concreet en wil ook zo begrepen worden, omdat Hij weet dat alleen in de concrete gehoorzaamheid de mens vrij wordt om te geloven."

"De oproep van Jezus tot navolging maakt de discipel tot enkeling. Of hij wil of niet, hij moet een beslissing nemen, hij moet alléén een beslissing nemen. Het is geen eigen keus enkeling te willen zijn, maar Christus maakt de geroepene tot enkeling. Ieder is alléén geroepen. Hij moet alléén volgen."

Volgens Bonhoeffer is dit niet altijd makkelijk, omdat de mens steun zoekt bij anderen. Maar de persoonlijke roeping gaat aan een gezamenlijke roeping vooraf. Het gemeenschappelijke getuigenis vloeit voort uit de verschillende roepingen. Ter illustratie hierover nog twee citaten:

"Als mensen die alleen aan Jezus gebonden zijn, worden ze naar de aarde verwezen, waarvan ze het zout zijn. Wanneer Jezus niet zichzelf, maar Zijn discipelen het zout noemt, zo draagt Hij de werkzaamheid op aarde aan hen over. Hij betrekt hen in Zijn werk. Hij blijft in het volk Israël; aan de discipelen draagt Hij de hele aarde over. Alleen daardoor, dat het zout zout blijft, de reinigende, kruidende kracht van het zout bewaart, zal de aarde door het zout behouden kunnen worden. Terwille van zichzelf zowel als terwille van de aarde moet zout zout blijven, moet de gemeente der discipelen blijven wat ze door Christus' roepstem is. Daarin zal haar ware werkzaamheid op aarde en haar bewarende kracht liggen. Zout moet onvergankelijk zijn en daardoor een blijvende kracht der reiniging."

"Niet alleen de roeping tot de onzichtbare werking van het zout, maar ook die van het zichtbaar schijnen van het licht is aan de discipelgemeente door Jezus toevertrouwd. 'Gij zijt het licht'- ook hier niet: gij móét het zijn! De roeping zelf heeft hun dat gemaakt. Het kan nu niet anders of ze zijn een licht dat gezien wordt; als dat niet zo was, dan leefde die roeping klaarblijkelijk niet onder hen."

Inmiddels is Verzet en overgave een klassiek werk geworden in de religieuze literatuur van de vorige eeuw. Het boek bevat de aantekeningen en brieven die Dietrich Bonhoeffer in de gevangenis schreef van 1943 tot 1945.

Deze bundel is een indrukwekkend document over de strijd van de mens die weigert zijn situatie te ondergaan als lot, die denkend en analyserend zijn weg zoekt tussen halsstarrig verzet en laffe overgave.

Bonhoeffer wint die strijd en bereikt een geestelijke vrijheid die hem in staat stelt te leven voor anderen. Met de ernst en de scherpte van een ter dood veroordeelde denkt hij na over de toekomst van de mensen en met name de christenen, over de mondigheid van de mens, over een a-religieus christendom en de plaats van de kerk in de wereld.

Het boek Veertigdagentijd van Dietrich Bonhoeffer bevat een verzameling teksten die zeer bruikbaar zijn voor de 40 dagen tijd als voorbereiding op Pasen.

De Duitse theoloog Dietrich Bonhoeffer spreekt met zijn krachtige teksten nog steeds heel veel mensen aan, ook al is het meer dan 75 jaar geleden dat hij de dood vond.

Dit niet jaargebonden meditatieve dagboek bevat voor iedere dag een tekst van Bonhoeffer en een prachtige full-colour foto. Het dagboek is te gebruiken vanaf Aswoensdag tot en met Pasen.

Het is geschikt voor individueel gebruik in de stille tijd of voor gebruik in een gespreksgroep of een samenkomst. Een prachtig cadeau om te geven.

Het boek 'Ethik' is een van de bekendste werken van de theoloog Dietrich Bonhoeffer en is nu vertaald als aanzetten voor een ethiek in een uitgebreide editie. Deze bewerking is gemaakt door Gerard den Hertog en Wilken Veen.

Dietrich Bonhoeffer (1906-1945) werkte tijdens de Tweede Wereldoorlog aan zijn eigen ontwerp van een ethiek. Het project bleef onvoltooid, doordat hij gevangengenomen werd. De ethiek die hem voor ogen stond, was echter ook nooit bedoeld als kant-en-klaar ontwerp waarin de lezer een antwoord op al zijn vragen zou vinden - hij moet zélf aan de slag. Bonhoeffers aanzetten voor een ethiek dagen de lezer daartoe uit.

Voor deze uitgave vertaalden Gerard den Hertog en Wilken Veen een aantal teksten van Bonhoeffer over ethiek. Het boek is zo opgezet dat de lezer de aanzetten voor een ethiek oppakt om zelf in verantwoordelijkheid een weg te gaan.

Twee citaten:

'De vraag naar het goede komt altijd aan de orde in een situatie die niet is terug te draaien: we leven. Dat betekent in elk geval dat wij de vraag naar het goede niet meer kunnen stellen en beantwoorden alsof eerst wij het leven nieuw en goed zouden moeten scheppen. (…) De vraag naar het goede wordt gesteld en beslist midden in de steeds bepaalde maar onafgesloten, unieke en alweer voorbijgaande situatie van ons leven, midden in de levende verbondenheid met mensen, dingen, instellingen, machten, dat wil zeggen midden in ons historische bestaan.' (p. 170)

'Alleen waar in de verantwoordelijkheid tegenover de roep van Jezus Christus het concrete beroep wordt uitgeoefend, dus alleen vanuit de erkenning van de menswording van Jezus Christus, kan het geweten vrij zijn in het concrete handelen. Alleen de roep van Jezus Christus waaraan in het beroep op verantwoordelijke wijze gehoor wordt gegeven, overwint het compromis én het door dat compromis onzeker gemaakte geweten.' (p. 206)

Den Hertog en Veen geven bij elk fragment de historische, theologische en kerkelijke context aan van de tekst die volgt. Die informatie geeft verdieping aan de lezing van de betreffende tekst. Het bewustzijn van de context waarin de tekst geschreven is, maakt dat soms behoorlijk abstracte, reflectieve teksten in mijn eigen nadenken als lezer vanzelf zich hechten aan concrete levensvragen, morele dilemma's waarvoor wij nu staan.

Verborgen omvang bevat twee van Dietrich Bonhoeffers geliefdste teksten. Daarbij gaat het om de vragen: Welke rol vervullen de Psalmen in de eredienst? Wat betekenen schepping, wet, kerk, lijden en schuld? Hoe moet je bidden? Hoe vind je kracht in persoonlijke meditatie?

Al deze vragen en meer behandelt Dietrich Bonhoeffer in 'Verborgen omgang', een bundeling van twee teksten van deze auteur: 'Gemeenschappelijk leven' en 'Gebedenboek van de Bijbel'. Een must voor wie verder wil kijken en denken.

Dietrich Bonhoeffer (1906-1945) was gefascineerd door de kerkelijke gemeenschap en de rol die de Bijbel daarin speelt. Zijn motivatie om theologie te gaan studeren was vooral een filosofische, en zo is hij het geloof altijd blijven benaderen. In 'Verborgen omgang' stelt hij grote levensvragen in het licht van de Bijbel en met name de Psalmen.

Dietrich Bonhoeffer is als theoloog heel bekend geworden. Het meditatieve boek: Bidden met de Psalmen laat ons een andere kant van Bonhoeffer zien. In dit boek gaat hij uitvoering in op de bede 'Heer, leer ons bidden'.

Bonhoeffer doet dit aan de hand van de Psalmen, waarin hij verschillende gebedsonderwerpen onderkent, zoals de schepping, de wet, de Messias, de kerk en het lijden.

Het boek Bidden met de Psalmen bevat eeb korte biografie van Bonhoeffer, geschreven door Eberhard Bethge. Een inspirerend boek, geschikt voor persoonlijke overdenking en om weg te geven of cadeau te doen.

Het boek Geborgen en getroost bevat een bundeling van alle gedichten en een aantal gebeden van Dietrich Bonhoeffer. Naast theoloog en verzetsheld was Bonhoeffer ook dichter.

Deze gedichten en beden zijn geschreven óf in gevangenschap die zou uitlopen op zijn dood, óf in tijden van aanvechting voorafgaande aan de Tweede Wereldoorlog.

De wijze waarop Bonhoeffer zijn diepste gedachten over zichzelf, zijn vrienden, zijn medegevangenen, de kerk en de toekomst in de vorm van gedichten en gebeden heeft gegoten, is klassiek geworden. Nog steeds bieden deze teksten stof tot meditatie, troost en bemoediging.

'Geloof ontvangen we van God slechts zoveel als we voor de dag van vandaag nodig hebben. Het is het dagelijks brood dat God ons geeft.'

Dietrich Bonhoeffer is voor velen de bekendste theoloog uit de twintigste eeuw. Hij staat bekend om zijn radicale opvattingen over het christelijk geloof en heeft een onuitwisbare indruk achtergelaten door zijn verzet tegen het bewind van Hitler, wat leidde tot zijn tragische dood in 1945.

Schepping en val over Genesis 1-3 door Dietrich Bonhoeffer nu voor het eerst in een Nederlandse vertaling. Deze studie draait om de cruciale vraag over het waarom van de zondeval. Het verschijnt tegelijk met het Bonhoeffer Jaar 2020.

Het is 75 jaar geleden dat Dietrich Bonhoeffer werd vermoord door het naziregime. Zijn theologische nalatenschap is tot op heden van blijvende invloed gebleken. Zijn boeken Navolging en Verzet en overgave weten nog steeds veel lezers te inspireren.

Op 26-jarige leeftijd schreef Bonhoeffer een briljante studie over de eerste drie hoofdstukken van Genesis, met als boeiende onderzoeksvraag: waarom vond de zondeval plaats? Deze eerste Nederlandse editie is een markante gebeurtenis in het Bonhoeffer-jaar.

Hoewel Dietrich Bonhoeffer vooral bekend is geworden door zijn rol in de Tweede Wereldoorlog was hij aanvankelijk vooral bezig met theologie. Hij studeerde in Amerika en was ook een periode tot 1935 predikant in Londen. Hij promoveerde tot doctor in de godgeleerdheid. In zijn proefschrift over het thema Kerk concludeerde hij dat de kerk een Sanctorum Communio moest zijn, een gemeenschap van heiligen. De kerk was voor hem het lichaam van Christus, niet alleen de plaats waar over Christus werd gesproken, maar waar dit ook beleefd werd. Het werd zijn levenslange roeping om aan die opdracht te voldoen en daar praktisch gestalte aan te geven.

Sandro Göpfert heeft in het boek Onderweg met Bonhoeffer voor 40 dagen een tekst uit een van de werken van Dietrich Bonhoeffer gekozen en die voorzien van achtergrondinformatie, uitleg en toepassingen.

Na deze veertig bijbelstudies zal de lezer Bonhoeffer beter kennen: de mens Dietrich Bonhoeffer zelf, zijn manier van denken, en hopelijk ook Hem die Dietrich Bonhoeffer in zijn leven navolgde.

Dietrich Bonhoeffer is een van de belangrijkste kopstukken van de Bekennende Kirche en het verzet in het Derde Rijk. Hij was naast theoloog en martelaar, daarbij dichter en kerkvader van de twintigste eeuw

Zondig dapper is een bundeling van 5 thema's uit en over het werk van Dietrich Bonhoeffer door Edward Slot, kenner van het werk en het leven van Bonhoeffer.

Bonhoeffer is actueler dan ooit. Een diep doorleefd geloof wordt in zijn theologie verbonden met een gedreven handelen. Als in een samenleving muren worden opgetrokken, mag de kerk zich volgens Bonhoeffer niet in zichzelf opsluiten. Blijven zitten is voor gelovigen geen optie, ook niet als de vraag naar het juiste handelen bijna niet te beantwoorden is.

Edward Slot (erkend deskundige inzake Bonhoeffer) werkt dit uit in vijf thema's, onder andere op ethisch, politiek en persoonlijk vlak.

Dietrich Bonhoeffer schreef ooit een politiek essay over de verhouding tussen de kerk en de politiek. De politieke Bonhoeffer bevat een vertaling daarvan en een reflectie.

In 1941 was Hitler op het hoogtepunt van zijn macht. Niets leek hem te kunnen stuiten. Juist op dat moment werd aan Dietrich Bonhoeffer gevraagd een bezinningsstuk te schrijven over de houding die de kerk tegenover de overheid moest aannemen. Bonhoeffer kwam vervolgens met een tekst waarin hij met verve verdedigt dat de kerk een kritische politieke opdracht heeft.

Hoe lezen we Bonhoeffers opstel bijna tachtig jaar na dato, in een tijd waarin allerlei wereldpolitieke zekerheden lijken te verdampen?

In deze bundel zijn, naast Bonhoeffers tekst, de reacties te vinden van

* Gerard den Hertog,
* Dorottya Nagy en
* Stevo Akkerman.

De biografie Dietrich Bonhoeffer 1906-1945 is de meest betrouwbare en actuele levensbeschrijving over Bonhoeffer. Ferdinand Schlingensiepen is een eminente kenner van Bonhoeffers leven en werk.

Wie was de theoloog Dietrich Bonhoeffer? Om deze vraag te beantwoorden put de auteur uit vele bronnen: brieven, gedichten, gebeden, liederen en aantekeningen. Zijn werk is het resultaat van jarenlang systematisch onderzoek en het gebruik van nieuw bronmateriaal. Hij zet een compleet beeld neer van Bonhoeffer als theoloog, schrijver, verzetsstrijder en persoon.

Interview met auteur Schlingensiepen in het Reformatorisch Dagblad van 20-11-2017

Het boek 'Mijn ziel keert zich stil tot God' bevat gebundelde meditaties die de bekende Duitse theoloog Dietrich Bonhoeffer schreef bij de Psalmen.

Een boek vol bemoediging, troost en inspiratie. In de jaren 1935 tot 1937 was Bonhoeffer de drijvende kracht achter het theologisch seminarie in Finkenwalde. In zijn colleges stonden de Psalmen centraal. Psalmen als Woord van God en woorden van mensen. Later is dit Bijbelboek bepalend geworden voor het leven van Bonhoeffer: voor de manier waarop hij preekte, bad en theologiseerde.

Maar ook persoonlijk, in zijn martelaarschap, heeft het 'troostboek' van de Psalmen veel voor hem betekend.

Dietrich Bonhoeffer (Geboren Breslau in Silezië, 4 februari 1906 - Gestorven Flossenbürg, 9 april 1945) was een vooraanstaand Duits kerkleider, theoloog, verzetsstrijder tegen het nazisme en schrijver van christelijke boeken. Onder het nazibewind sloot Bonhoeffer zich aan bij de Belijdende Kerk. Hij nam deel aan de samenzwering tegen Hitler met als doel hem te vermoorden, maar werd in 1943 gearresteerd voor hulp aan vluchtende joden. Na een gevangenschap van bijna twee jaar werd hij op 9 april 1945 opgehangen. Hij was een moedig en inspirerend mens die uitgesproken opvattingen had over de plaats van het christendom in de moderne wereld. Bonhoeffer liet vele boeken, geschriften en brieven na en hij wordt door velen beschouwd als een sleutelfiguur in de opbouw van de Bondsrepubliek Duitsland.

Dietrich Bonhoeffer bracht in het nazitijdperk zijn geloof in de praktijk en moest daar zijn leven voor opofferen. 365 x Bonhoeffer bevat voor elke dag van het jaar een gedachtenstarter of een meditatieve overweging.

Hij blijft echter doorleven in zijn geschriften. Bonhoeffer wordt ook wel gezien als de grootste theoloog uit de twintigste eeuw.

In dit kleine boekje een weergave van uit zijn teksten, gebeden, gedichten om elke dag één minuut met behulp van zijn nalatenschap ons leven met God en elkaar te overwegen.

Dietrich Bonhoeffer spreekt tot de verbeelding van velen terwijl ook velen nog nooit echt iets van hem gehoord hebben.

In Bonhoeffer voor leken beschrijft hoogleraar Gerard den Hertog zowel zijn leven als zijn theologie en legt op een beknopte manier uit wat we kunnen leren van Bonhoeffer.

Het verschil met andere boeken over deze theoloog is dat de opzet en schrijfstijl van dit boek ervoor zorgen dat zijn gedachtegoed nu voor iedereen toegankelijk wordt.

Iedereen die zoekt naar een korte kennismaking met zijn werk, en wil weten waarom het zo intrigerend is wat Bonhoeffer in zijn tijd heeft geschreven en gedaan, vindt daarvoor voldoende in dit korte en heldere boek.

Gerard den Hertog is predikant in de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) en hoogleraar systematische theologie aan de theologische Universiteit Apeldoorn TUA.

Een thematisch dagboek over het werk en de gedachten van Dietrich Bonhoeffer. 366 tekstfragmenten van Dietrich Bonhoeffer die de gehele breedte en diepte van zijn gedachtewereld beslaan.Bonhoeffer is niet alleen bekend vanwege zijn revolutionaire gedachten over God, geloof, kerk en leven, maar ook vanwege zijn uitingen van persoonlijke vroomheid.

Het is kenmerkend voor Dietrich Bonhoeffer dat beide bij elkaar horen. De 366 in dit dagboek bijeengebrachte tekstfragmenten zijn ontleend aan de nieuwste uitgave van zijn verzameld werk en beslaan de gehele breedte en diepte van zijn gedachtewereld. Ze zijn - voor zover mogelijk, want alles hangt bij Bonhoeffer met elkaar samen - systematisch gerangschikt: elke maand komt een bepaald thema aan de orde, dat kort wordt ingeleid. Het voordeel: de lezer heeft niet alleen een dagboek in handen, maar kan ook gemakkelijk opzoeken hoe Bonhoeffer over bepaalde onderwerpen dacht.