Één Kinderbijbel?

Zondag 8 november 2020

Recent hadden we het er over: als je (klein)kinderen groter worden, dan zie je dat ze het rond een jaar of zes ineens druk beginnen krijgen. Zwemles, sport, muziekles en nog heel veel andere dingen. Dat is verklaarbaar, maar voor ons als Ichthusboekhandel wel reden om eens te kijken, middels een onderzoek naar leeftijd en kinderbijbels en wat al die drukte doet met kinderen en gezinnen als het gaat om geloofsopvoeding.

Veel van de geloofsopvoeding thuis vindt plaats rond de kinderbijbel. Voorlezen, vertellen, samen lezen en platen bekijken, samen praten. Voor ons als boekwinkel is het interessant te weten hoe dat nu precies in zijn werk gaat: Welke kinderbijbel wordt wanneer gebruikt? We zijn eens in deze materie gedoken en kwamen een aantal interessante gegevens op het spoor.

In de meeste kinderbijbels ligt de focus op het overdragen van Bijbelse geschiedenissen. We merken bijvoorbeeld in gesprekken in onze winkels met kerkverlaters dat zij zich inderdaad veelal een heel aantal verhalen weten te herinneren. Gaandeweg ontdekken kinderen als het goed is een rode lijn in alle verhalen. De meeste kinderbijbels worden gegeven als kinderen geboren worden, gedoopt of opgedragen. Ruim 42% van de kinderbijbels worden gekocht voor het jonge kind van 0-3 jaar. Ouders, grootouders en familie willen jonge kinderen graag iets meegeven voor het leven. We zien dan daarna nog een piek, als kinderen de zondagsschool verlaten of de basisschool. 32 % van de kinderbijbels gaat naar die leeftijdsgroep (9-12 jaar). Kinderen waaieren dan vaak uit en ook hen wil men dan graag weer iets meegeven. De snelle rekenaar, heeft reeds geconcludeerd dat voor de groep van 4-8 jarigen maar ongeveer 26% overblijft.

Wie nog dieper inzoomt op de cijfers moet vervolgens constateren dat voor 7 en 8 jarigen maar ongeveer 4% van het totaal aan kinderbijbels gekocht wordt. Dit gegeven riep vragen bij ons op. Je mag toch aannemen dat de verhouding tussen de leeftijdsjaren enigszins gelijkmatig verdeeld is? Geloofsopvoeding is toch een continue proces? We werden steeds nieuwsgieriger….

Het analyseren van zoekgegevens van klanten die gebruik maken van Google kan hierbij behulpzaam zijn. Maandelijks worden er ruim 2.000 zoekopdracht met betrekking tot een kinderbijbel gegeven via Google in relatie tot onze website.. Het eerste wat opviel in ons onderzoek was dat het lijkt alsof ouders en grootouders denken dat er maar één kinderbijbel is. 91% Van de mensen zoekt op het enkelvoud kinderbijbel. Alsof het net zo is als vroeger: als je Gereformeerd was las je de kinderbijbel van Anne de Vries, Hervormden lazen die van W.G. van der Hulst en reformatorische gelovigen die van Vreugdenhil. Nu zie je op de plank voor kinderbijbels in de christelijke boekhandel tientallen varianten staan voor elke leeftijdsgroep en voor elke geloofsrichting. Soms krijg je mensen in de winkel die zagen op internet een leuk aandoende kinderbijbel, die bovendien goedkoop was. Inhoudelijk bleek het echter niet aan te sluiten. Teleurgesteld kwamen ze dan in toch maar eens verder kijken één van de Ichthusboekhandels. Verbaasd over het enorme aanbod en nog meer over het advies wat daar door veelal zeer ervaren medewerk(st)ers gegeven wordt.

MAAIKE LANGELAAR:"In ons gezin (met vier jongens tussen de 0 en 6 jaar) zijn verschillende kinderbijbels in gebruik. De kleinste jongens worden voorgelezen uit een rijk-geïllustreerde peuterbijbel. Een aantal favoriete (en inmiddels overbekende) verhalen worden eindeloos herhaald. Peuters houden nu eenmaal van herhaling… De grotere jongens hebben inmiddels, naast thuis ook op school en bij het kinderwerk, kennisgemaakt met een heel aantal Bijbelse verhalen. Voor hun is er een kinderbijbel aangeschaft met een uitgebreide selectie van verhalen, zodat ze met enige regelmaat ook nieuwe en meer onbekende verhalen horen. Daarnaast proberen we als ouders aandacht te hebben voor de rode lijn in al die verhalen. Wat bindt die verhalen nu samen? Hoe werkt God door al die verhalen heen? Welk plan heeft God met ons mensen? In het begin waren onze jongens dol op de Bijbelse helden zoals over David die Goliath versloeg, Abraham, Simson etc. Langzaamaan proberen we ze ook met de minder opvallende Bijbelse figuren te laten kennismaken. Al was het alleen al om te laten zien dat God niet alleen de God van bijzondere helden is, maar ook van onze 'hele gewone' kinderen… "

Er was nog iets heel opvallends met vragen over kinderbijbels. Voor jonge kinderen werd nogal eens gezocht op het zoekwoord kinderbijbel met een leeftijd erbij. Je ziet dan dat het aantal vragen met een leeftijd een hoogtepunt bereikt bij zes jarigen. Voor zevenjarigen neemt dat dat weer met 64% af en bij acht jaar bleek de vraag zelfs niet meer zichtbaar. Dat is schrikken en aanleiding voor ons om hier nader onderzoek naar te doen. Dat gebeurt dan door gesprekken met bezoekers, collega's en uitgevers. We wisten als geen ander dat jongeren nogal eens afhaken in hun geestelijke vorming als ze achttien jaar zijn, vanwege studie, werk of door een relatie. Steeds vaker lopen kerken er ook tegen aan dat tieners rond twaalf, dertien jaar afhaken in de kerk. De overgang naar de tienerfase sloot dan niet aan. Maar nu zagen we dat vragen over kinderbijbels (meestal de belangrijkste ingang voor geestelijke vorming van kinderen) al stopten bij zes-, zevenjarigen. Het kan toch niet waar zijn dat het loslaten van de Bijbel en haar boodschap al zo jong plaatsvindt?

Een patroon kwam wel zichtbaar in het onderzoek en de gesprekken: Veel kinderen krijgen bij geboorte, doop of opdragen één of meer kinderbijbels. Die zijn vaak mooi geïllustreerd, goed vormgegeven en heel aantrekkelijk in een beeldcultuur. Kinderbijbels die uitstekend voldoen voor de eerste drie of vier jaar van hun leven.

Maar waardoor worden nu steeds meer kinderen boven de vijf jaar zonder kinderbijbel groot ? We kunnen eindeloos praten over internet, tablets, games en nog veel meer. Maar dat is slechts een klein stukje van het verhaal. Kinderen van zes jaar houden nog steeds van voorlezen of gaan soms al zelf voorlezen aan hun jongere broertje of zusje. Het enige is, dat ze vaak al die verhalen (in de praktijk vaak maar een stuk of dertig, veertig), al uit hun hoofd kennen. Willen wij hun aandacht vasthouden, dan betekent dat vooral: vertel meer verhalen! En help ze de rode draad in al die verhalen te ontdekken! Ouders van kinderen die 5 jaar zijn of ouder zouden tijd en aandacht moeten nemen om een vervolg-kinderbijbel te zoeken. Een uitbreiding naar meer dan 100 verhalen. Of wat zelfs nog beter is 365 verhalen! Elke dag een ander Bijbelverhaal met steeds nieuwe perspectieven. Verhalen die uitdagen, prikkelen en ons raken. En vooral: blijf ze voorlezen. Stuur de beginnende lezer niet zelf met een kinderbijbel op pad, maar benut het feit dat ook deze kinderen nog heel erg genieten van voorlezen. Want al voorlezend ontstaan de gesprekken, de basis van de geloofsopvoeding.

Als kinderen zeven of acht jaar worden is het alweer tijd voor een volgende stap. Bijzondere hulpmiddelen daarvoor zijn o.a. de Samenleesbijbel (Bijbel in Gewone Taal) en de Gespreksbijbel(Herziene Statenvertaling). Overigens ook de kinderbijbel van Laurens Snoek en de Bijbel voor Jullie van mevrouw Mulder-van Haeringen kunnen daar uitstekend bij helpen.

Het is heel waardevol wanneer ouders en grootouders een kinderbijbel geven aan het kind bij de geboorte, maar dat is slechts het begin. Onze conclusie is dat de groep tussen 6 en 8 jaar (te) vaak vergeten wordt in de gezinsdrukte rond die leeftijd als het gaat om kennis nemen van de Bijbel en haar verhalen. De kennis van veel verhalen lijkt maar beperkt aanwezig en dat is zorgelijk. Het kan toch niet zo zijn dat kinderen al op die leeftijd afhaken in de geloofsontwikkeling? Het idee van dat die ene kinderbijbel voor de hele kinderperiode bruikbaar is, is dus echt achterhaald. Gemiddeld genomen zou een kind ongeveer drie tot vier keer moeten wisselen van kinderbijbel om zo steeds op zijn of haar leeftijdsniveau de Bijbel te leren kennen. Dat kost tijd en geld, maar die inzet is het dubbel en dwars waard!

Samen met kinderen de echte Bijbel lezen is het uiteindelijke doel van kinderbijbels. Kinderbijbels zijn bedoeld om de hoofdlijnen van de bijbel te ontdekken, de verhalen te vertellen en dat betekent ook de minder mooie verhalen over mensen die fouten maken en daar soms wel, soms niet van leren. Het vertellen van de verhalen uit de bijbel is niet alleen bedoeld om een goed gevoel over te dragen, maar is vooral bedoeld om te laten zien wat Gods plan met mensen is. Als kinderen dat op het goede moment horen, daar over kunnen praten met hun ouders of opa en oma, dan krijgen ze een boodschap mee voor hun leven. Rauwe, vrolijke, verdrietige, mooie verhalen uit de Bijbel, met maar één constante: God is altijd aanwezig en wil gekend worden!

Auteurs:
Jo van Dorp (65) , boekverkoper bij Ichthusboekhandel.nl en vader van vier kinderen en opa van vijf kleinkinderen.
Maaike Langelaar moeder van vier kinderen.