Ga ik dat nog lezen....?

Recent hadden wij een leuke aanbieding liggen op een boekentafel voor jongeren. Het boek (eigenlijk een soort handboek) ging over de grote vraag: Waar komt het kwaad vandaan.

Opvallend was dat, hoewel de groep vrij groot was op deze conferentie, we dit boek, dat nogal gunstig geprijsd was, niet geweldig hadden verkocht.

Toen we dit evalueerden met het team, kwam naar voren dat een veelgehoorde reactie was: "Ga ik dat nog wel lezen?"

Voor Tom Dubbelman en Jo van Dorp, beiden werkzaam voor Ichthusboekhandel.nl was die reactie genoeg reden om daar eens wat verder over door te praten/mailen en enkele van die gedachten te delen:

Als boekhandelaar hoor je die reactie veel vaker. Wanneer we die reactie horen van iemand die de zestig of zeventig is gepasseerd, en zich breed georiënteerd heeft, is dat een begrijpelijke reactie. Het is dan immers een kwestie van selectie en prioriteitsstelling wat je nog leest. Je hebt al veel gehoord en gelezen. Logisch zelfs, want net zoals geld is ook onze tijd maar eenmaal te besteden. En laten we realistisch zijn: we worden soms gebombardeerd door allerlei kennis vanuit nieuwsbrieven, mailings en internet doet daar ook het nodige in.

Helaas is het onderwijssysteem tegenwoordig ook steeds meer beperkt tot een specifiek gebied en wordt een algemene brede oriëntatie minder noodzakelijk geacht. Daardoor ontwikkelen mensen met een HBO of WO-opleiding ook een steeds minder brede kijk op allerlei vragen die aan de basis liggen van onze maatschappijvisie en geloofsovertuiging.

In een eerdere column noemde ik het al dat een goede christelijke boekhandelaar aan de boekenkast van een predikant of voorganger kan zien wanneer het leerproces gestopt lijkt. Vanuit die optiek is het dan ook een zeer verontrustende gedachte dat jongeren van rond de twintig jaar zich nu reeds de vraag stellen "ga ik het nog wel lezen". Alsof men zeggen wil, is deze kennis nog wel nuttig voor mij? Of zijn we terecht gekomen in een tijd waarin mensen zich er op beroemen dat ze niets meer weten buiten de specifieke kennis die ze nodig hebben om in hun eerste levensbehoeften te voorzien.

Een belangrijk aspect rondom boeken is dat dit een vorm biedt die lineair van structuur is. Wanneer je het hele boek uit hebt, snap je het verhaal pas goed. (Zoiets is met de bijbel ook aan de hand....) Het probleem is dat onze samenleving steeds meer vanuit een soort "google-mind" georiënteerd raakt op fragmentarische kennis. Kennis die aansluit bij een pragmatisch opportunistisch denken. Waarin kennis gecompartimenteerd wordt en grotere verbanden afgedaan worden als te complex en niet meer van deze tijd. Je pikt er uit wat je nodig hebt en de rest laat je liggen. De onderbuik gedijt in die cultuur heel goed en een verstandige reactie wordt al snel als weinig daadkrachtig gezien. Juist in een kennis-cultuur waarin wij leven, zie je ook dat het niet meer gebruikelijk is om elkaar verhalen te vertellen. Om in vriendenkringen of familie een echt compleet verhaal te vertellen, waar iedereen ademloos naar luistert. Zelfs in een kring speelt iedereen met z'n smartphone, maar een mooi verhaal van meer dan 140 tekens wordt moeilijk te vertellen.

Er zijn heel veel argumenten te noemen, waarom het heel zinvol is om wel een boek te lezen. Want als je rond je twintigste reeds uitgeleerd zou zijn en denkt dat je met wikipedia of Google wel even snel je kennis kan bijspijkeren als het nodig is, dan heb je nog weinig begrepen van het leren om zelfstandig te denken en eigen keuzes te maken vanuit een evenwichtige verzameling aan kennis. Daarbij zijn boeken (gelukkig) nog steeds onmisbaar. Het zijn je stille vrienden die je helpen om denklijnen verder uit te zetten. Boeken voegen inhoud toe. Ze voorkomen dat je in een discussie in een cirkeltje terechtkomt, waarin heel internet elkaar napraat en er geen groter perspectief meer lijkt te bestaan.

Wil je een gedachte werkelijk uitwerken, dan heb je pen en papier nodig om de nuances en de reikwijdte te onderkennen. Dan moet er geschreven en geschrapt worden, omdat het schrift ons dwingt om dieper in te gaan op een gedachte. Het staat daarin tegenover ons en prikkelt ons afstand te nemen. Je kan het wegleggen, weggooien zelfs, maar het spreekt op een andere manier, waardoor je een goed boek weer oppakt en doorgaat met lezen. Ook al knarsen alle raderen in je hoofd en doet het je soms naar adem happen over de consequenties én de vergezichten die het biedt.

Recent had ik een gesprek met een theoloog. Hij vond dat boeken je hielpen om echt iets nieuws te ontdekken. Voor hem was Google vaker dan hij wilde een bedreiging, want gezien haar zoekstructuur, liet hem dat slechts zien, wat anderen ook al gezien hebben of wat anderen hem -tegen betaling- vooral graag wilden laten zien.

Een echt nieuwsgierig mens kijkt graag de andere kant op dan de hele goegemeente reeds doet. Boeken helpen je daar uitstekend mee!

Wist u dat:
Het een misvatting is dat alle jongeren alleen nog maar informatie van hun smartphone halen. Uit onderzoek onder 1.500 jongeren (16 – 24 jaar) door The Guardian blijkt dat een grote groep jongeren het gedrukte boek wel degelijk weet te waarderen. Een ruime meerderheid (62%) leest liever een papieren boek dan een ebook en bijna de helft (47%) leest liever een gedrukte krant of tijdschrift dan dat hij of zij nieuws en artikelen op internet leest. Ook bij veel jongeren blijkt het kunnen vasthouden, ruiken en fysiek bewaren van drukwerk dus te waarderen. En ook bij hen leeft de indruk dat een gedrukt magazine of boek 'meer waar voor je geld' biedt. Dit meldt leesplein.nl.