Soren Kierkegaard

In de bundel Kierkegaard in gewone taal is door Geert Jan Blanken, kenner van Kierkegaard, een aantal teksten van hem bij elkaar gebracht op een toegankelijke wijze.

De Deense denker Søren Kierkegaard spreekt met zijn unieke stijl en scherpe inzichten nog steeds tot de verbeelding. Hij is briljant, maar zijn teksten zijn moeilijk.

In dit boek zijn een aantal van Kierkegaards toespraken in eenvoudiger taal omgezet en ingekort. Daardoor zijn ze aanmerkelijk makkelijker te lezen dan de oorspronkelijke teksten. Toch zijn de teksten niet eenvoudig. Dat zou namelijk geen recht doen aan Kierkegaard en aan de thema's waarover hij schrijft. Lezen en nadenken over de grote levensvragen vraagt een inspanning, die ook voor dit boek nodig zal zijn. Maar voor de lezer die zich daartoe zet, brengt dit boek de rijke en inspirerende gedachtewereld van Søren Kierkegaard een stuk dichterbij.

Jan Kleij biedt op geheel eigen wijze een nieuwe kijk op Kierkegaard door hem te typeren als verschilsdenker. Dit resulteert in een originele, uitdagende en provocerende visie op de Deense filosoof.

De auteur legt Kierkegaard uit zoals de Deen dat zelf zou willen: op een vrije wijze, waarbij in getrouwheid aan zijn teksten gezocht wordt naar het nut van zijn filosofie voor het persoonlijke leven. Want het was Kierkegaard te doen om het individu.

De toepasbaarheid van zijn gedachtegoed wordt versterkt door hem te interpreteren vanuit Levinas en Derrida. Via deze hedendaagse denkers wordt het christelijke van Kierkegaards wijsbegeerte getransformeerd in een seculiere religiositeit, en wel zo dat ook agnosten zich daar in kunnen vinden.

Een prima leidraad voor de vaak moeilijke exercitie die het leven kan zijn.

Klik hier om een leesfragment te openen.

Dr. Jan Kleij (1948) is zelfstandig gevestigd filosoof en vooraanstaand Levinas-kenner. Hij geeft cursussen filosofie, onder andere in de gezondheidszorg, en publiceerde verschillende boeken over Levinas en Nietzsche.

Geen andere filosoof heeft zoveel over het concrete, dagelijkse bestaan geschreven als de Deense filosoof Søren Kierkegaard (1813-1855). Hij heeft vele lezers eeuwenlang weten te verbazen met zijn scherpe inzichten.

Tot zijn intellectuele bewonderaars behoren filosofen als Ludwig Wittgenstein en beroemde auteurs als John Updike.

Het overkoepelende thema in Kierkegaards werk én leven was 'jezelf worden', een proces dat zich niet voltrekt met piekervaringen en rustmomenten, maar in de realiteit van alledag. Geloven betekent voor Kierkegaard: in vertrouwen het leven omarmen zoals dat zich aandient.

Overigens was Kierkegaards eigen verhouding met het 'gewone leven' tamelijk moeizaam: de relatie met zijn vader was problematisch en zijn liefdesleven kende weinig vreugde.

Søren Aabye Kierkegaard (Kopenhagen, 5 mei 1813 – aldaar, 11 november 1855) was een 19e-eeuwse Deense theoloog en filosoof. Hij noemde zichzelf een antifilosoof en een religieus schrijver en wordt algemeen gezien als de eerste existentialistische filosoof. Recentelijk echter worden er andere stemmen hoorbaar, die Kierkegaard in zijn historische context willen begrijpen en niet langer willen interpreteren vanuit de existentialistische beweging, die zich misschien onterecht op hem heeft beroepen

Met zijn literatuur wilde Kierkegaard de lezer een spiegel voorhouden die, "wanneer een aap er in kijkt, geen apostel reflecteert". Zijn specifieke existentialisme laat zich illustreren aan het volgende citaat:

"Het is allemaal waar wat de filosofie zegt: het leven moet achterwaarts worden begrepen. Maar dan vergeet men de tweede zin: dat het voorwaarts moet worden geleefd. Wat een zin. Hoe diep je er ook over nadenkt, uiteindelijk is het zo dat het leven tijdens het aardse nooit helemaal wordt begrepen, juist omdat ik nooit volledige rust kan krijgen om die positie in te nemen: achterwaarts".

Het jaar 2013 is een herdenkingsjaar van Kierkegaard naar aanleiding van zijn geboortejaar.

Een goede start om het werk van Kierkegaard te leren kennen is zijn boek "Oefening in christendom".

Zijn meeste werken schreef Søren Kierkegaard onder pseudoniemen, die elk een bepaalde visie weergeven, waarmee de lezer zelf zich mag confronteren.

In het wonderlijke, diepzinnige De herhaling zoekt een jongeman naar de betekenis die de Bijbelse Job voor hem kan hebben. Kierkegaard slaat zijn lezer hoog aan. Hij roept een schrijver in het leven, Constantin Constantius, die een boekje schrijft over een alledaags begrip: herhaling.

Heel gewoon, maar tegelijk van verstrekkende betekenis. Vervolgens gaat Kierkegaard ervan uit dat zijn lezer aan het boek zelf genoeg heeft om op een speelse wijze zicht te krijgen op herhaling in het leven.

Nooit eerder werd filosoof Søren Kierkegaard zo grondig geportretteerd.

De internationaal geprezen biografie van Joakim Garff is de perfecte combinatie van geschiedenis, filosofie en psychologisch inzicht. Een must-have voor liefhebbers van Søren Kierkegaard, iedereen die filosofie studeert en geïnteresseerden in filosofie.

In Søren Kierkegaard: Een biografie ontrafelt Joakim Garff Kierkegaards schuldbewuste verhouding tot zijn vader, de rivaliteit met zijn broers en de turbulente relatie met zijn verloofde Regine Olsen. Ook geeft hij een prachtige zedenschets van het 19e-eeuwse Kopenhagen, waar Kierkegaard steeds vaker conflicten kreeg en in genadeloze karikaturen werd afgebeeld.

Klik hier om een leesfragment te openen.

Monumentaal.- John Updike, The New Yorker

Meesterlijke biografie van Deense excentriekeling.- Die Zeit

Dr. Joakim Garff (1960) is theoloog en als onderzoeker verbonden aan het Søren Kierkegaard Research Centre in Kopenhagen. Hij geldt als een van de grootste kenners van Kierkegaards leven en werk.

Soren Kierkegaard Levenswijsheden, samengesteld door Geert Jan Blanken, verschijnt in een nieuwe serie inspirerende geschenkboeken.

Het kloeke formaat, de fraaie gebonden uitvoering en de thematisch gerangschikte quotes maken dit geschenkboek onweerstaanbaar. Het boek begint met een biografische schets die de auteur plaatst in zijn tijd, en wordt afgesloten met een essay over de levensfilosofie van Kierkegaard.

Deze serie geschenkboeken voorziet in een behoefte naar toegankelijke levenswijsheid.

Drie toespraken van Soren Kierkegaard, geschreven voor drie denkbeeldige gelegenheden:

een biecht,
een huwelijk en
een begrafenis.

Wat het betekent God te zoeken, de liefde die alles overwint, en de beslissing van de dood, zijn de thema`s die hij aanroert.

Zorgen , wie heeft ze niet?

Ze zijn menselijk en alledaags. De meest uiteenlopende zaken baren ons zorgen.
In dit boek schrijft Kierkegaard over heel verschillende. Soms vanuit tegengestelde levensomstandigheden, bijvoorbeeld de zorgen van armoede en rijkdom. Maar ook de zorgen waarme mensen geneigd zijn zichzelf te kwellen.
Hij leert je kijken naar de 'leermeesters van Godswege' de vogel en de lelie. misschien kunnen zij ons leren om niet bezorgd te zijn, of in ieder geval minder. een boek vol ernst, soms met humor, soms vlijmscherp, geschreven vanuit een eerlijke en sublieme opmerkingsgave. Kierkegaard kijkt naar mensen, maar allereerst naar zichzelf.

Naast filosofische boeken schreef Kierkegaard ook toespraken. Ze zijn bedoeld voor:

- 'die ene' die voor zichzelf lezen wil
- die zich wil laten toespreken.

Onverdeeld één ding te willen. (deel 6)

In de langste toespraak die Kierkegaard schreef komt aan de orde hoe belangrijk het is om onverdeeld te zijn en maar één ding te willen: het goede. Maar hoe leer je dat? Hoe leer je om je aandacht niet te versnipperen en wat heb je daar voor over?

De Deense filosoof Søren Kierkegaard (1813-1855) werd in zijn tijd gezien als een dwarsligger die de grote wijsgeren van zijn tijd onbevangen weersprak. Inmiddels wordt hij zelf beschouwd als een groot filosoof. Kierkegaard was christen. Op intrigerende wijze maakt hij dat duidelijk in zijn filosofische werk, maar het komt ook naar voren in een groot aantal opbouwende toespraken die hij schreef. Op een heel oorspronkelijke wijze leert hij lessen over ware eenvoud, volkomen toewijding en een heilzame zorgeloosheid van het hart. Deze opbouwende toespraken komen voor het eerst in het Nederlands beschikbaar, in een vertaling van Lineke Buijs en Andries Visser. Ze worden uitgegeven in een serie van twaalf boekjes, te verschijnen in een periode van ongeveer vier jaar.

Lessen van Kierkegaard over ware eenvoud en toewijding.

Met Oefening in christendom sluit Kierkegaard zijn pseudonieme oeuvre af. Net als De ziekte tot de dood waarmee het een tweeluik vormt, werd het boek toegeschreven aan het pseudoniem Anti-Climacus die als `waarheidsgetuige` de strenge eisen van het christelijke leven belichaamt.

Uitgangspunt van Oefening in christendom is de gapende kloof tussen het evangelische christendom en de verwording ervan in `de bestaande christenheid`. Anti-Climacus zet al zijn dichterlijke, retorische en dialectische krachten in om het christendom opnieuw in zijn oorspronkelijke eenvoud, waarheid en moeilijkheidsgraad weer te geven.

In de drie delen van zijn boek werkt hij drie centrale christelijke begrippen uit, die als evenzoveel waakhonden de vanzelfsprekende toegang van de christenheid tot het christendom versperren: de gelijktijdigheid met Jezus, de mogelijkheid van de ergernis en de noodzaak tot navolging.

Oefening in christendom is het zevende deel in de reeks Kierkegaard Werken. Het boek kwam tot stand in samenwerking met de `Redactieraad Kierkegaard Werken` en de Søren Kierkegaard Skrifter (uitgegeven door het `Søren Kierkegaard Research Centre` te Kopenhagen).

In het voor Europa gedenkwaardige jaar 1848 verschijnt niet alleen Het communistisch manifest van Karl Marx maar ook 'Christelijke toespraken' van Soren Kierkegaard. Nu deze klassieker in een volledige herziene druk verschenen bij uitgeverij Damon.

Geïnspireerd door gebeurtenissen in Parijs klinkt in dat jaar in heel Europa de roep om hervormingen, zoals persvrijheid, een nationale grondwet en parlementaire democratie. Kierkegaard mengt zich niet direct in het publieke debat, maar analyseert de sociale, ethische en religieuze vooronderstellingen van zijn cultuur, in het bijzonder de aanname dat de cultuur wezenlijk christelijk is.

'Christelijke toespraken' bevat een kritiek op het bestaande 'christendom': het religieus-politieke conglomeraat van kerk en staat dat ook door de vernieuwingsbewegingen niet wezenlijk ter discussie wordt gesteld. Nodig is een diepere vorm van vernieuwing, die Kierkegaard aanduidt als 'christen worden'. Daartoe willen deze toespraken opbouwen.

Vertaling: Hans van Munster?
Geheel herzien door Pieter van Reenen
Eindredactie en verklarende noten: Udo Doedens, Pieter van Reenen en Pieter Vos
Nawoord: Pieter Vos

Vanaf zijn eenentwintigste heeft de Deense schrijver-filosoof Soren Kierkegaard een dagboek bijgehouden.

Hij schreef onophoudelijk de reflecties neer op wat hem als essentieel voorkwam. Deze notities zijn voor veel hedendaagse lezers ongetwijfeld boeiender, want directer en leesbaarder dan zijn bekende grote werken.
Kierkegaard wordt beschouwd als de rebelse voorloper van het existentialisme. In zijn eigen tijd ging hij door voor een zonderling en een onruststoker. Hij richtte zijn kritiek vooral op de heersende kerkelijke en burgerlijke instituties.

Tijdens zijn leven was zijn invloed gering. Pas in onze eeuw werd Kierkegaard een inspirerende wegbereider naar een nieuwe wijsbegeerte. Daarnaast bestaat er grote belangstelling voor het raadsel van de mens Kierkegaard, die zich in zijn Dagboeken zo openlijk blootstelde en analyseerde: zijn psychologisch inzicht en vlijmscherp zelfonderzoek zijn onovertroffen.

Uit de omvangrijke dagboeken heeft Sybren Polet nu een keuze gemaakt waarin het accent ligt op de schrijver Kierkegaard, en niet op de theoloog en filosoof. En als schrijver van deze notitties kan hij in één adem genoemd worden met Pascal, Novalis, Nietzsche en Valéry.

In het boek: De lafheid te lijf, laat Soren Kierkegaard de lezer zien hij wij onze eigen lafheid onder ogen kunnen zien en daarmee leren omgaan.

Lafheid, dat is nu niet bepaald iets om trots op te zijn. Maar alleen al om het bij jezelf werkelijk onder ogen te zien blijkt niet zo gemakkelijk. Lafheid weet zich vaak handig te vermommen en allerlei mooie, sympathieke gedaanten aan te nemen.

In een van de toespraken in deze bundel gaat Kierkegaard op dit probleem in, op zijn eigen subtiele en diepgaande manier. Subtiel en diepgaand zijn ook de andere drie, die raken aan het innerlijke leven van een mens. Wat heeft een mens nu werkelijk het meest nodig? Wat gebeurt er met een mens op de grens van wat menselijk uit te leggen is, en wat daaraan voorbijgaat?

Het boek "Geduld doet leven" van Soren Kierkegaard bevat vijf toespraken die verbonden met de Bijbel in een tekst of voorbeeld, de lezer wil bepalen bij de functie van geduld in ons leven.

Geduld is een schone zaak. Dat beamen we meestal graag, en slaken daarbij misschien de verzuchting dat het ons er nogal eens aan ontbreekt. Dat geduld met onze ziel te maken heeft realiseren we ons niet altijd. Naast een aantal andere onderwerpen draait het in twee van de toespraken in deze bundel om geduld. Het geduld om je ziel te bewaren, en het geduld om de verwachting te bewaren, op de manier waarop de 84-jarige Anna haar leven lang de komst van een bijzonder kind had verwacht. Kierkegaard bekommert zich om wat de ziel van een mens raakt. Met een voorbeeld of tekst uit de Bijbel richt ook in deze vijf toespraken alles zich op wat er innerlijk in ons gaande is.

Kierkegaard is misschien wel bij uitstek de denker van de ironie. Keer op keer haalde hij in zijn werk de filosofische conventies van zijn tijd onderuit.

Ironie is voor hem een 'afbijtmiddel' tegen de pseudo-goddelijke pretenties van systeemdenkers als Descartes en Hegel. Het stelt hem in staat te protesteren tegen de romantiek en de daarmee verbonden pathetische zinloosheid. En passant kan hij met zijn beheerste ironie de burgerlijke cultuur belachelijk maken. In deze vroege tekst zet hij zijn gedachten over dit stijlmiddel op aansprekende wijze uiteen.

In 1848 heeft Søren Kierkegaard al een omvangrijk oeuvre geschreven. Een groot deel daarvan is onder verschillende pseudoniemen verschenen.

Wanneer in de zomer van dat jaar een tweede druk van zijn eerste pseudonieme werk,'Of/Of', in het verschiet ligt, vindt Kierkegaard het wenselijk die uitgave te voorzien van een toelichting - temeer daar hij overweegt een punt achter zijn werkzaamheid als schrijver te zetten. Daartoe schrijft hij in de zomer van 1848 'Het gezichtspunt voor mijn schrijverswerkzaamheid' .

Maar hij geeft het niet uit. Het verschijnt postuum. Wel publiceert hij in 1851 een sterk verkorte variant: 'Over mijn schrijverswerkzaamheid'. Kierkegaard had behoefte de lezer zijn oeuvre te verklaren. In zijn bekende grootse stijl situeert hij zijn schrijverschap en bespreekt de ontwikkelingen daarin. Hij licht ook het hoe en waarom van de pseudonieme geschriften toe.

De spirituele autobiografie 'Het gezichtspunt voor mijn schrijverswerkzaamheid' is wel vergeleken met Augustinus 'Belijdenissen' en Newmans 'Apologia pro Vita Sua'. 'Mijn schrijverswerkzaamheid' bestaande uit de vertaling van 'Het gezichtspunt voor mijn schrijverswerkzaamheid', 'Over mijn schrijverswerkzaamheid' en 'De gewapende neutraliteit' vormt het elfde deel in de reeks Kierkegaard Werken.

Het goede' lijkt een oeverloos en wat amorf begrip, dat je op talloze manieren kunt benaderen. Kierkegaard gaat in één van zijn toespraken hier dieper opin en stelt veel vragen.

Maar het goede: het hoort bij mensen om erover na te denken, ernaar op zoek te zijn. De Grieken al onderscheidden het goede, het schone en het ware.

Met vragen rond die zoektocht houdt Kierkegaard zich bezig, ook in de vier opbouwende toespraken en de eindexamenpreek die in dit boekje zijn opgenomen. Hij gaat daarbij uit van verhalen of teksten uit de Bijbel, met alle nadruk op wat zich innerlijk in een mens afspeelt.

Wat doet Job als hij door kwaad wordt overspoeld?
'Het goede komt van boven', het is gemakkelijk gezegd, maar wat houdt het in?