Vals getuigenis

Vorige week werd het internationale christelijke boekenwereldje opgeschud door het bericht dat de christelijke bestseller (1,5 miljoen ex.) De Getemde Tijger een onjuiste weergave zou zijn van het leven van haar hoofdpersoon Tony Anthony. Rapportage Evangelische Alliantie Engeland.

Misleiding en leugens en nog meer zware woorden werden gesteld over deze misstap. Of was dit wat men in Amerika met een eufemisme "evan-elastically spoken" noemt?

Hoewel ik geen enkele aandrang voel om de auteur te beschermen, heb ik ook geen behoefte om hem onrecht aan te doen. Daarom enkele overwegingen:

Dit soort boeken zijn een zeker risico. Het is een zgn. levensverhaal, vaak over het leven in een duistere kant van de samenleving door iemand die toen alles fout deed en waarvan gedacht wordt dat die nu alles goed doet. Dit soort boeken zijn vaak alleen interessant als het 90% ellende is, 1 % verlossing en de laatste 9 % nog wat dankbaarheid bevat. Niet alles wordt dan vervolgens in de goede context begrepen en soms wordt er in zo'n verhaal ook wat overdreven. Dat is niet zomaar leugenachtigheid, maar heeft soms te maken met de culturele achtergrond van iemand. In dit geval is er sprake van een hoofdpersoon die afkomstig is uit een eer-gerelateerde cultuur (Aziatisch). Dat maakt dat als iets door jezelf of door een ander gezegd wordt, het niet gemakkelijk meer teruggenomen kan worden.

De auteur werd bij het schrijven van dit boek geholpen door een ghostwriter. Dat is iemand die betaald wordt door de uitgeverij. Namens de uitgeverij helpt hij/zij het verhaal te stroomlijnen en in een goede context te plaatsen. De ghostwriter maakt zo het verhaal. En hier begint denk ik het verhaal pas echt. De agenda van de uitgever is er op gericht om zoveel mogelijk uit te geven. Dan is elk "mooi verhaal" een verleiding. De hoofdpersoon van zo'n levensverhaal heeft meestal niet altijd voldoende afstand ten opzichte van zijn of haar levensverhaal. Niet alleen feitelijk, maar ook geestelijk. Soms zit de hoofdpersoon zelfs nog midden in een groeiproces en is zo'n boek gewoon te vroeg.

De ghostwriter moet dan namens de uitgever afstand hebben van de materie, feiten en meningen kunnen scheiden en niet in de laatste plaats iets binnen z'n culturele context plaatsen. En zo gaat er dus wel eens iets mis. Elk levensverhaal roept moeilijk te geloven beelden op. Zeker als het gegaan is zoals het gegaan is bij deze auteur, waarbij hij verschillende gevangenissen van binnen heeft gezien naar eigen zeggen. Omgekeerd levert dat echter wel spannende verhalen op. En als iets eenmaal op papier staat dan wordt het daarna steeds moeilijker om het te weerspreken.

De uitgever wil graag met een verhaal ook iets zeggen. Dat maakt dat zo'n verhaal toegeschreven wordt door de ghostwriter naar die gewenste boodschap. Vroeger bij ridderverhalen noemde je dat in de lessen literatuur: "epische concentratie". Het verhaal werd een samenballing van verhalen en alles wat niet paste in dat format werd weggelaten of opnieuw van een context voorzien.

Van mij hoeft u geen stenen te verwachten voor de auteur. Die worden al genoeg gegooid. De lat voor dit soort verhalen ligt heel hoog. Één procentje onbewezen onderdeel van zo'n verhaal is al voldoende om het hele verhaal ongeloofwaardig te maken. Onze westerse samenleving gruwt bij het idee dat God direct zou kunnen ingrijpen in ons dagelijks leven. Dat tot iets obscuurs maken blijkt dan erg effectief door foutieve verhalen te ontmaskeren.

Wat kunnen we hier van leren: Persoonlijk ben ik er van overtuigd dat het verhaal van Tony Anthony (schuilnaam) eigenlijk alleen maar interessanter is geworden. Door dit wat gebeurd is zal hij dieper moeten zoeken naar wat waarheid betekent. Daar wordt niemand minder van. En door waarheid onder ogen te zien wordt je vrij. Dat helpt! (verklaring Tony Anthony)

Iemand uit mijn omgeving stelde naar aanleiding van de gretigheid van sommige uitgevers om snel iets op de markt te brengen, een nieuwe boektitel voor: De Getemde Uitgever. Als boekhandelaar ga je dan misschien zo'n boek ook eens goed lezen en niet alleen zomaar verkopen.