Rouw en verdriet

Het boek Verdriet is een werkwoord is ontstaan in de praktijk van Margriet van der Kooi. Rouwen om het verlies van een geliefde, je baan, je gezondheid. Verdriet omdat je kinderloos of single bent. Niemand heeft ervoor gestudeerd, voor verdriet hebben en rouwen.

Er zijn mensen die zeggen dat het een weg is die je moet afleggen, maar verdriet lijkt vaak meer op een doolhof. Of een wenteltrap: soms denk je dat je niet verder komt, maar als je goed kijkt, verandert het perspectief toch. Rouwen is een persoonlijk antwoord op leed.

Niemand kan het van je overnemen of voorschrijven hoe het moet, maar er zijn wel een paar dingen die kunnen helpen.

Dit boek gaat over rouw en verdriet, over wat normaal is, over wat je beter wel of niet kunt doen. Het is bedoeld als steun, om je eigen weg te vinden in het land van verdriet.

Ds. M.A.Th. van der Kooi-Dijkstra is geestelijk verzorger in het Zuwe Hofpoort Ziekenhuis te Woerden.

Als leven rouw is, Inzicht en troost in dagen van verdriet is een mooi vormgegeven cadeauboek dat inzicht en troost biedt door Marco van der Straaten.

Dit boek is geschreven voor mensen die te maken hebben met verlies en verdriet. Wat is rouw eigenlijk? Wat komt er op je af? Waarom willen mensen zo graag jouw verdriet verzachten? Rouw doet pijn en kost veel energie. Dat is niet raar, dat is wat het is. Naast algemene inzichten over rouw geeft Marco van der Straten ook hoopvolle handreikingen vanuit christelijk perspectief. Een mooi vormgegeven (cadeau)boek dat inzicht en troost biedt.

Het boek van Tomas Sjodin, een gebroken Halleluja vertelt zijn persoonlijke verhaal over het verlies van twee zoons en hoe God daar door heen werkte.

Op een herfstachtige zondagmorgen steekt Tomas Sjödin de kanaalbrug in Haga, Gotenburg, over. De kerkklokken van de Hagakerk luiden zoals ze dat al meer dan honderd jaar doen. Hoewel Tomas al ruim 25 jaar in deze buurt woont, grijpt het geluid van de kerkklokken hem opeens aan. Iets in het ritme en in de doffe, zware klanken roept bij hem de vraag op: wat is de klank die door een mens heen klinkt? Hij gaat op zoek naar het lied van de ziel.

In dit boek (het verscheen in het Zweeds al in 2008) schrijft Tomas Sjödin over het overlijden van zijn twee zonen aan een ernstige ziekte. Hij verbindt dit met de spiritualiteit die aangewakkerd wordt als de kerkklokken luiden. Een gebroken halleluja gaat over verdriet en blijdschap, over de barsten in het leven en het licht dat zich daar een weg doorheen zoekt.

Tomas Sjödin is een meester in het verwoorden van hedendaagse spirituele thema's voor een breed publiek. In dit persoonlijke en existentiële boek staat zingeving rond leven en dood centraal. Tomas Sjodin is schrijver, pastor, spreker en columnist. Hij is bekend van Zweedse radio- en tv-programma's.

Begin dit jaar interviewde ik Tomas Sjödin bij hem thuis, aan zijn keukentafel in Zweden. Vooral wat – en hoe – hij vertelde over het verlies van twee van zijn kinderen, raakte me diep. Dit is hét boek waarvan ik al langer hoopte dat het zou worden vertaald. Eindelijk is het zover. Ik kan niet wachten het te lezen.
- Gert-Jan Schaap, redacteur EO-Visie

Vingerafdruk van verdriet is een kostbaar geschenk voor al wie een partner, een kind, een broer of een zus, een ouder, een vriend of een droom verliest.

Het is niet alleen geschreven voor hen die het zelf moeilijk hebben, maar ook voor familieleden, vrienden en collega`s van wie ze steun verwachten op hun moeilijke reis naar hernieuwd leven.

Het is geen boek over dood. Het is een boek over leven, over het emotionele leven van iemand die wordt geconfronteerd met het verlies van een dierbaar iemand. Een troostend kleinood, niet bedoeld om in één keer uit te lezen, maar om telkens weer ter hand te nemen.

Angenita Wesselius schreef het boek: Je hoeft het niet alleen te doen, nadat ze op op 49-jarige leeftijd haar man aan de slopende spierziekte ALS verloor. Ze bleef achter met hun drie dochters. Worstelend met verlies en rouw ervoer ze de helpende hand van God.

Om anderen die deze weg ook moeten gaan te bemoedigen, beschreef ze in Je hoeft het niet alleen te doen haar rouwreis met God.

In 52 korte hoofdstukken deelt zij haar ervaringen en de bemoedigende lessen die God haar onderweg leerde. Elk hoofdstuk bevat naast een verhaal uit de praktijk een lied, een bijbeltekst en een gebed. Dit is een praktisch hulpboek voor mensen die het pad van verlies en rouw moeten bewandelen.

Het is bovendien een inspirerend boek voor mensen die God beter willen leren kennen. De verhalen laten zien hoe God wil spreken door woorden en beelden als je je leven in zijn hand durft te leggen en luistert naar zijn stem.

Angenita Wesselius-Hulscher organiseert workshops voor lotgenoten en loopt op hun pad van rouw als wandelcoach een stukje met hen op.

Verhalen over het missen van een geliefde kunnen niet vaak genoeg verteld worden, want door het verdriet heen proef je de oneindige liefde voor hen die niet meer bij ons zijn. In de verhalen zit herkenning en troost. Wetend dat rouwen voor iedereen verschillend is helpt het om te weten dat je niet alleen bent in het voelen van het gemis. Ook de verhalen uit het leven van Angenita laten zien dat er door alles heen Troost te vinden is.

- Arjan Lock, directeur EO

Ik kende Angenita's verhaal over hoe ze haar grote liefde André in liefde kon loslaten na een slopende ziekte vanuit mijn boek 'Troost als je iemand mist'. Nu heeft Angenita zelf haar rouwproces beschreven en hoe God er voor haar was toen ze Hem nodig had. Hiermee wil zij anderen bemoedigen.

- Hella van der Wijst, auteur van Troost als je iemand mist, presentator van theatervoorstelling Liefde & troost en voorheen van onder andere Ik mis je en De wandeling

Ira Stam beschrijft in Vreugde door verdriet over hoe het is om te rouwen om een geliefde naaste met dementie.

Bij de ziekte dementie raken de hersenen in verval. Het proces eindigt met het uitvallen van steeds meer hersenfuncties. De meeste mensen met dementie bereiken dit eindstadium echter niet, doordat ze overlijden aan andere ouderdomsziektes. Dementie verandert ook iemands persoonlijkheid en/of gedrag. Naasten van iemand met dementie gaan als gevolg van deze persoonlijkheids- of gedragsverandering van hun geliefde door een rouwproces.

In Vreugde voor verdriet vertelt de auteur over haar rouwproces om haar moeder met dementie. Ze schrijft over verlies, omgaan met verlies, lijden, overgave, verdriet, gemis en aanvaarding. Haar vertrekpunt is de vreugde van en haar geloof in God. God geeft vreugdeolie in plaats van een rouwgewaad.

In het tweede deel van het boek zijn indrukwekkende verhalen te lezen van andere mensen die een geliefde hadden of nog hebben met dementie. Zij rouwen ook om het verlies van hun geliefde als gevolg van de persoonlijkheids- of gedragsverandering. Elk verhaal is uniek en laat hun kwetsbaarheid zien, maar ook hoe hun geloof in God hen kracht, moed en troost geeft.

Ira Stam is ondernemer, schrijver, spreker en mantelzorger. Ze heeft gewerkt als projectleider en bijna twintig jaar ervaring als bestuurder van diverse landelijke organisaties. Ze is lid van de Projecten Commissie van een grote, internationale plattelandsvrouwenorganisatie. Ze voert internationale adviseringsmissies en projectbezoeken uit. Momenteel is ze bezig een onderneming in de zorg op te zetten. In 2019 verscheen het boek Blijf niet te lang weg, over liefdevolle (mantel)zorg en dementie, dat ze schreef met twee andere auteurs.

Met het boek Verdriet, dood en geloof schreef C.S. Lewis een essay voor zichzelf na het overlijden van zijn vrouw. Als zijn vrouw door kanker wordt getroffen maakt hij notities over hetgeen hij voelt en denkt om zich tegen de chaos van gevoelens en angsten en overwegingen te beschermen. Zijn analyse is onbarmhartig scherp, intelligent, diep menselijk en, hoe vertwijfeld vaak, nochtans van een ongewone vroomheid.

Verdriet, dood en geloof verscheen in Engeland onder de titel 'A Grief Observed' in 1961onder het pseudoniem N.W. Clerk. Het boek werd ook in Nederland opgemerkt en door H.M. van Randwijk vertaald. Die beschouwde het als een van de vijf mooiste boeken die hij ooit gelezen had. Dat C.S. Lewis de auteur was werd pas na diens overlijden in 1963 bekend.

Clive Staples Lewis, vooral bekend als C.S. Lewis (1898 – 1963) was een in Ierland geboren Brits schrijver, letterkundige en bekende christelijk apologeet. Hij liet in zijn boeken een grote apologetische nalatenschap achter. Nog steeds ontdekken wereldwijd (jonge) mensen zijn actuele zeggingskracht. Heel veel van zijn boeken beleven vele herdrukken.

In 1674, twee jaar na de dood van zijn tweede vrouw, schreef John Flavel A Token for Mourners. In dit boek mediteert hij over de woorden uit Lukas 7:13: 'En de Heere haar ziende, werd innerlijk met ontferming over haar bewogen, en zeide tot haar: Ween niet.'

Vanuit deze Bijbelplaats helpt de auteur de lezer om na te denken over verdriet en om te onderscheiden tussen 'gematigd' en 'buitensporig' verdriet. Hij legt uit wat passend is voor een christen die rouwt en wat niet. Dit boek is vol van de Schrift, vol raad, waarschuwing en wijsheid; wijsheid verworven door meditatie en door de persoonlijke ervaring van verdriet en verlies.

A Token for Mourners, nu vertaald onder de titel Al treft u 't felst verdriet, is al meer dan 150 jaar een bestseller in zowel Engeland als Amerika. Het heeft generaties christenouders die lijden onder de hartbrekende ervaring van het verlies van een kind veel troost gegeven.

Wensen vanuit je hart is een bijzonder boek van Bettie Hendriksen en wil helpen om je gedachten voor nu en later vast te leggen voor wanneer jij er niet meer bent.

Met dit boek wil de auteur je laten nadenken over wat jij belangrijk vindt en wat je na wilt laten als je er niet meer bent. Het geeft je de gelegenheid om jouw wensen en ideeën op te schrijven. Over hoe jij wilt leven, maar ook hoe jij wilt sterven.

Aan de hand van vragen wordt je aan het denken gezet over jouw afscheid en aangemoedigd om te doen wat je nog doen wilt.

Je kunt het gebruiken als je weet dat jouw leven niet meer lang duurt, maar het is ook heel waardevol als jouw afscheid van deze aarde nog heel ver weg is.

Overhoop en Overleven vertelt het verhaal Hans Alderliesten en de impact van ziekte, dood en verlies in het hele proces rond de ziekte en het sterven van zijn vrouw Annelien nadat ze kanker krijgt.

Op een dag kan alles anders zijn. Wat gebeurt er met je als het in de lente van het leven plotseling winter wordt? In dit boek beschrijft de auteur hoe zijn vrouw, vijfentwintig jaar jong, de diagnose kanker krijgt, en welke impact dat op hun leven heeft als gezin, hun huwelijk en op hemzelf.

We volgen hen op de voet, ook als de dood zijn intrede doet en de auteur alleen verder leeft. In dit verhaal over hoop en over leven zet de auteur de ziekte, de dood en het verlies in breder perspectief. Door alles heen, pijnlijk mooi beschreven, blijkt Gods genade te schitteren.

Het afscheid is die nacht definitief: zij beneden, ik boven. En andersom: zij Boven, ik beneden. Zij
dood, ik levend. En andersom: zij levend, ik dood.

Een boek over rouw door Sandra Jongeneelen en Wouter van der Toorn. Het boek is geschreven vanuit de gedachte dat je iemand bent verloren. Dat hoeft niet te betekenen dat een geliefde dood is, verliezen kan ook betekenen dat je gescheiden bent of je baan bent verloren. Ook dan is er sprake van rouw.

Sinds 2020 is er steeds meer aandacht voor rouw, aan de ene kant door de effecten van corona en het stijgende aantal sterfgevallen dat dit met zich meebracht. Aan de andere kant omdat er steeds meer mensen zich bewust worden van 'later'.

Het is mooi dat steeds meer mensen praten over de dood, over rouw en de effecten van rouw op het leven en op het lijf. We weten steeds beter dat rouw hard werken is. Maar dat het ook veel fysieke gevolgen kan hebben, daar staan we weinig bij stil. Met dit boek willende auteursj de aandacht vestigen op de fysieke gevolgen van rouw.

'Ik wil je nooit vergeten' is een troostrijk prentenboek voor kinderen die een dierbare verloren hebben. Een jong meisje heeft iemand verloren van wie ze heel veel houdt. Ze maakt een doos waarin ze momenten en herinneringen verzamelt, en ze vertelt over hoe ze zicht voelt.

Achterin het boek vind je meer informatie en tips om kinderen verder te helpen in hun rouwproces. Dit prentenboek maakt rouw bespreekbaar en helpt om het gesprek met kinderen aan te gaan. Door het unieke perspectief is het een universeel verhaal, dat gelezen kan worden bij het overlijden van een vriend, familielid of zelfs een huisdier.

Hella van der Wijst van het EO programma Ik mis je, schreef het boek Troost als bemoediging voor rouwenden en hun naasten.

Wat is troost en hoe werkt het? Waar vinden mensen die een dierbare moeten missen troost? Waarom is het delen van verdriet zo belangrijk? Wat moet je als naaste wel en vooral niet zeggen? Sinds drie jaar voert Hella van der Wijst voor het EOprogramma Ik mis je wekelijks een gesprek bij het graf van een geliefde. Dit levert unieke inzichten op in de manier waarop mensen in Nederland rouwen en doorleven. Daarvan is dit boek de weerslag.

Troost bevat zo'n twintig ervaringsverhalen van mensen die geliefden verloren. Daarnaast geven rouwdeskundigen en wetenschappers vanuit unieke invalshoeken inzichten in de wondere wereld van verdriet en troost. Dit boek kan rouwenden troosten en omstanders helpen om te troosten en het proces te verdiepen om verder te komen.

Hella van der Wijst is journalist en presenteert voor de EO het tv-programma Ik mis je. Ze woont in het Gooi.