Predikanten, plagiaat en leren

Predikanten maken zich schuldig aan plagiaat, kopten de kranten (En niet alleen het RD en ND) op 27 augustus 2013. Dit naar aanleiding van een aantal gedachten van Prof. v.d. Belt op de Haamstede-conferentie.

Er zijn predikanten die gedeelten van preken van anderen kopiëren van internet en dit zo slecht integreren dat "zelfs" gemeenteleden dit door hebben, was één van de conclusies die je kon trekken uit zijn betoog.

Een boekhandelaar beschouwt het als een hoopvol signaal, dat deze gedachte nu breder opgepakt wordt. Predikanten beroemen zich er soms op dat ze geen boeken meer lezen, maar alles via internet doen. Voor hen is preken maken een kwestie van knippen en plakken, geworden lijkt het wel eens.

Maar allereerst iets over het overnemen van teksten van anderen. Dat is iets wat al heel lang gebeurt. Als plagiaat op de zelfde manier beoordeeld zou worden in preken als in wetenschappelijke artikelen, dan zou dat wel eens erg korte preken opleveren. Veel predikanten halen hun teksten immers uit bijbelcommentaren en boeken van anderen en de één is er wel wat beter in dan de ander om eerlijk te zijn over de bron. In die zin zijn predikanten tegenwoordig (terecht) dubbel kwetsbaar, omdat eenvoudige zoekprogramma's dit soort plagiaat snel en effectief aan het licht brengen.

Allister Macgrath bracht voor mij in het boek de toekomst van het christendom onder woorden, wat ik vanuit ervaring al wel wist: een simpele blik in de bibliotheek van een predikant / voorganger vertelt mij heel snel wanneer iemand gestopt is met "leren".

Bij uitstek predikanten zijn in de afgelopen jaren vatbaar geweest voor de verleiding van internet. Qua verleiding gaat het daarbij niet zozeer om "adult-sites" etc. Internet ontsloot voor hen (vaak gratis) een grote bron aan commentaren en artikelen. Wie echter eerlijk is, weet dat de meeste commentaren die je daar vindt vaak gedateerd zijn en de theologische artikelen nogal eens speculatief c.q. beperkt van karakter zijn.

De echte nieuwe ontwikkelingen in de commentaren en theologie gaan nog steeds via uitgevers en komen in fysieke boeken terecht. Allerlei hapsnap-verhalen via twitter/faceboek etc ten spijt. Wat er van op internet verschijnt is vaak niet meer dan een subjectieve samenvatting of een commentaar. Bijbelcommentaren bevatten de neerslag van (heel) veel werk. Dat mag best betaald worden in de vorm van een boekverkoop. De illusie dat dit allemaal gratis op internet beschikbaar zou moeten zijn, is net zo naïef als de gedachte dat gemeenteleden alles voor zoete koek slikken wat een prediker vertelt (of plagieert).

Preken maken vraagt tijd, vraagt om aandacht vooraf en internet kan je soms helpen met een suggestie, maar wie al te vaak stelt "onlangs las ik op internet" wordt net zo ongeloofwaardig als de prediker die het niet kan laten om (te) vaak te zeggen: "Dit staat wel in de bijbel, maar eigenlijk......"

Christelijke boekhandelaren bezoeken ook kerkdiensten. Sommigen hebben wel eens tegen mij gezegd: "ik zou mijn predikant wel eens advies voor een boek willen geven, als hij het maar zou lezen en er dan uit preken. Maar hij leest geen boek meer. Hij weet ook ook niet wat gemeenteleden nog zouden moeten lezen. je ziet hem bijna nooit meer in de winkel".

Vorige week trof ik in één van onze winkels een oude prediker van dik tachtig jaar, die vanwege zijn leeftijd niet meer actief voorgaat. Wellicht om mijn actuele vakkennis te testen begon hij over een zeer recent boek over apologetiek. Geweldig: Hij was nog steeds niet gestopt met leren! Als straks zijn bibliotheek beschikbaar komt voor z'n nageslacht zullen die niet zeggen "wat moet ik met die oude meuk".

TIP: LEES!